Το Eye Movement Desensitization and Reprocessing EMDR σημαίνει Aπευαισθητοποίηση και Eπαναπροσαρμογή μέσω Oφθαλμικών Kινήσεων. Πρόκειται για μια ψυχοθεραπευτική μέθοδο που αναπτύχθηκε από την Αμερικανίδα ψυχολόγο Francine Shapiro. 

​

Έχει αποδειχθεί ότι είναι μια γρήγορη και αποτελεσματική θεραπεία για μετατραυματικές διαταραχές ιδιαίτερα για το PTSD. Ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλες ψυχικές διαταραχές όπως αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη ή εθισμό. Η αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου έχει αποδειχθεί επιστημονικά σε πολυάριθμες έρευνες. Επίσης υπάρχουν διάφορα θεωρητικά μοντέλα, που εξηγούν τις θεραπευτικές αλλαγές, που επιτυγχάνονται μέσω του EMDR. Ωστόσο, δεν υπαρχει μια ενιαία ολοκληρωμένη θεωρία που να απαντά σε όλα τα ερωτήματα σχετικά με τον μηχανισμός δράσης της μεθόδου αυτής.

​

Το κεντρικό στοιχείο της θεραπείας EMDR είναι η διεστιακή διέγερση (αμφίπλευρη διέγερση των δύο τμημάτων του εγκεφάλου), ενώ το θεραπευόμενο άτομο εστιάζει στο τραυματικό γεγονός ή σε μια κατακερματισμένη πτυχή του (εικόνα, ανάμνηση, σκέψη, συναίσθημα ή σωματική αίσθηση). Αυτή η διέγερση δεν είναι δυνατή μόνο μέσω καθοδηγούμενων κινήσεων των ματιών αριστερά-δεξιά (όπως στη φάση ύπνου REM) αλλά και με απτικά ή ακουστικά ερεθίσματα, π.χ. άγγιγμα των χεριών / χτύπημα στα πόδια ή ήχους. Η αισθητηριακή αυτή διέγερση θα πρέπει να διεγείρει την επεξεργασία πληροφοριών στον εγκέφαλο. Η θεραπεύτρια συνοδεύει το άτομο καθόλη τη διάρκεια επεξεργασίας της τραυματικής εμπειρίας.

​

Μετά από μια επιτυχημένη θεραπεία EMDR, τα περισσότερα άτομα νιώθουν σαφώς ανακουφισμένα, αρνητικές πεποιθήσεις μπορούν να επαναδιατυπωθούν με νέο / θετικό τρόπο (ακόμα και σε συναισθηματικό επίπεδο) και η ψυχολογική επιβάρυνση υποχωρεί σημαντικά.

​

Πώς λειτουργεί μια θεραπεία EMDR;

Το πρωτόκολλο EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) αποτελείται συνήθως από τα ακόλουθα 8 στάδια:

1. Ιστορικό και θεραπευτικός σχεδιασμός: Η θεραπεύτρια συλλέγει πληροφορίες για το ιστορικό του ατόμου και συνεργάζεται μαζί του για να δημιουργήσει ένα σχέδιο θεραπείας με βάση τους ατομικούς στόχους και τις ανάγκες.

2. Σταθεροποίηση και προετοιμασία: Η θεραπεύτρια βοηθά το άτομο να προετοιμαστεί για τη συνεδρία EMDR διδάσκοντάς το καθοδηγούμενους οραματισμούς (όπως ο ασφαλής τόπος) για την αντιμετώπιση του συναισθηματικού στρες κατά τη διάρκεια της διαδικασίας καθώς και ασκήσεις επαναπροσανατολισμού. Στη συνέχεια η θεραπεύτρια εξηγεί τη μέθοδο, ενώ η θεραπευόμενο άτομο επιλέγει το κατάλληλο για την ίδια είδος διεστιακού ερεθίσματος (οπτικό, απτικό, ακουστικό) καθώς και ένα σήμα ΣΤΟΠ για πιθανή διακοπή της διαδικασίας.

3. Αξιολόγηση της τραυματικής ανάμνησης: Γίνεται η επιλογή του θέματος: μιας συγκεκριμένης τραυματικής ανάμνησης, ενός συναισθήματος, μιας σωματικής αίσθησης, στην οποία θέλει το άτομο να εστιάσει κατά τη διάρκεια της συνεδρίας EMDR. Μετά την αναζήτηση μιας συσχετιζόμενης αρνητικής πεποίθησης, επιλέγεται μια θετική πεποίθηση και αξιολογείται από το άτομο στην κλίμακα VoC (Validity of Cognition / Ισχύς Θετικής Πεποίθησης: 1 δεν ισχύει καθόλου - 7 ισχύει πλήρως). Στη συνέχεια εστιάζει στα συναισθήματα, που προκαλεί η αρχική εικόνα στο παρόν και αξιολογεί τη δυσφορία που νιώθει στην κλίμακα SUD (Subjective Units of Disturbance: / Υποκειμενικές τιμές δυσφορίας: 0 καμία δυσφορία - 10 μέγιστη δυσφορία).

4. Απευαισθητοποίηση και επανεπεξεργασία: Το θεραπευόμενο άτομο εστιάζει στην επιλεγμένη τραυματική αναμνηση (συναίσθημα ή σωματική αίσθηση) και στην αρνητική πεποίηθηση, ενώ ταυτόχρονα ακολουθεί τις οδηγίες της θεραπεύτριας και εστιάζει στο διεστιακό ερέθισμα (στις εναλασσόμενες οφθαλμικές κινήσεις / αγγίγματα / ήχους). Πραγματοποιούνται σειρές από διεστιακά ερεθίσματα μέχρι να μειωθεί η υποκειμενική τιμή δυσφορίας SUD. Αυτή η διαδικασία έχει σχεδιαστεί για να απευαισθητοποιήσει το θεραπευόμενο άτομο στην τραυματική ανάμνηση. Μεταξύ των σειρών διεστιακών ερεθισμάτων, το άτομο εστιάζει στην εσωτερική διεργασία, επανέρχεται στο παρόν και μπορεί να αναφέρει τις συσχετίσεις / εικόνες / εμπειρίες της ή εάν είναι απαραίτητο, να διακόψει τη στάδιο με το σήμα Στοπ, που έχει επιλέξει.

5. Εγκαθίδρυση: Ακολουθούν περισσότερες σειρές διέγερσης, ενώ το άτομο εστιάζει ταυτόχρονα στην αρχική ανάμνηση και την θετική πεποίθηση και καλείται να επαναξιολογήσει την ισχύ της στην κλίμακα VoC. Όταν η ισχύς ισούται 7 πραγματοποιείται η εγκαθίδρυση. Εδώ το αρχικό θέμα συνδέεται με την θετική πεποίθηση και θετικά συναισθήματα και εδραιώνεται σε σύντομες σειρές διέγερσης. 

6. Σωματικό τεστ: Το άτομο κάνει μια αναδρομή στο σώμα, που σημαίνει ότι η προσοχή του ταξιδεύει αργά από πάνω προς τα κάτω στο σώμα του και περιγράφει στη θεραπεύτρια εάν υπάρχουν επίμονες εντάσεις ή σωματικές ενοχλήσεις. Εάν συμβαίνει αυτό, πραγματοποιείται μια νέα σειρά διεστιακών ερεθισμάτων ενώ το άτομο επικεντρώνεται στα κατάλοιπα της σωματικής δυσφορίας, που αισθάνεται. 

7. Ολοκλήρωση: Η θεραπεύτρια βοηθά τη θεραπευόμενο άτομο να επιστρέψει σε κατάσταση ηρεμίας πριν τελειώσει η συνεδρία πιθανώς με κάποια άσκηση χαλάρωσης / αποστασιοποίησης (άσκηση ασφαλούς τόπου). Στη συνέχεια γίνεται συζήτηση σχετικά με την εμπειρία και τις εντυπώσεις από την διαδικασία, καθώς και ενημέρωση ότι πιθανότατα οι διαδικασίες επεξεργασίας τραύματος που έχουν ξεκινήσει να συνεχίσουν να δρουν σε ήπια μορφή, για παράδειγμα σε όνειρα ή συναισθήματα, μέχρι την επόμενη συνεδρία. Μεταξύ των συνεδριών για αυτορρύθμιση, το άτομο μπορεί να επαναλάβει ασκήσεις και οραματισμούς, που έχει μάθει προηγουμένως.

8. Επαναξιολόγηση και προσαρμογή: Η επαναξιολόγηση πραγματοποιείται στην αρχή της επόμενης συνεδρίας. Ελέγχεται εάν το θέμα της τελευταίας συνεδρίας έχει υποστεί πλήρη επεξεργασία ή αν έχουν προκύψει νέες ιδέες ή συναισθήματα από την τελευταία συνεδρία EMDR. Μπορεί να ακολουθηθεί με περαιτέρω σειρές διέγερσης ή να υποβληθούν σε επεξεργασία περαιτέρω τραυματικές αναμνήσεις. 

 

Αυτά τα στάδια μπορούν να επαναληφθούν σε περισσότερες συνεδρίες. Μέσω των διεστιακών ερεθισμάτων το άτομο μπορεί να επανεπεξεργαστεί τις αναμνήσεις του από την τραυματική εμπειρία, οι οποίες δεν είχαν πραγματικά υποστεί επεξεργασία στον εγκέφαλο μέχρι εκείνο το σημείο. Οι αναμνήσεις χάνουν τον ανεξέλεγκτα παρεμβατικό και συναισθηματικά φορτισμένο χαρακτήρα τους. Αυτές οι αναδρομές μνήμης υποχωρούν κατά διάρκειας της θεραπείας και τη θέση τους παίρνουν ανεκτές αναμνήσεις του τραυματικού γεγονότος παίρνουν τη θέση τους. Μπορούν πλέον να ενσωματωθούν στην προσωπική βιογραφία του θεραπευόμενου ατόμου.